Wyznaczanie i upowszechnianie standardów w zakresie ochrony zbiorów muzeów przed pożarem, kradzieżą i innymi niebezpieczeństwami grożącymi ich zniszczeniem lub utratą, to jedna z głównych domen działalności Instytutu. Wraz z rozwojem nauki i techniki zmienia się forma udostępniania kolekcji muzealnych, specyfika funkcjonowania samych instytucji, jak i sposób wykorzystywania przynależących do nich obiektów budowlanych. Zagrożenia, jak i metodyka działania sprawców przestępstw, wymuszają nowe zasady, organizacji ochrony fizycznej, doboru, rozmieszczania oraz oceny urządzeń zabezpieczających. Co bardziej istotne część tych niebezpieczeństw jest wspólna również dla obiektów zabytkowych oraz sakralnych. Powyższe uwarunkowania powodują, że inżynierowie oraz specjaliści z bogatym doświadczeniem w dziedzinie bezpieczeństwa pracujący w Narodowym Instytucie Muzealnictwa i Ochrony zbiorów prowadzą różne formy prewencji oraz reagowania.
Porady i konsultacje dotyczące:
- właściwej organizacji podstawowej i kwalifikowanej ochrony fizycznej w muzeach dla zbiorów znajdujących się na wystawach stałych i czasowych;
- opracowania podstawowej dokumentacji organizacyjno-ochronnej (plany ochrony, regulaminy, instrukcje, itp.);
- dokumentacji zabezpieczeń technicznych (budowlano mechanicznych i elektronicznych);
- organizacji zabezpieczenia transportów zbiorów;
- projektowania, doboru, rozmieszczenia i oceny urządzeń zabezpieczających;
- stanu bezpieczeństwa;
- ochrony przeciwpożarowej;
- ewakuacji ludzi i zbiorów.
Wyznaczanie i przestrzeganie standardów bezpieczeństwa zbiorów w muzeach poprzez:
- proponowanie konstruktywnych zmian w przepisach prawa jak np. nowelizacja rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie zabezpieczania zbiorów muzeum przed pożarem, kradzieżą i innym niebezpieczeństwem grożącym ich zniszczeniem lub utratą;
- wizyty w muzeach, oceniające stan bezpieczeństwa zbiorów oraz wskazywanie koniecznych zmian i uzupełnień w infrastrukturze zabezpieczeniowej, przeciwpożarowej i ochronie fizycznej muzeów.
- wizyty w zabytkach, instytucjach kultury, oceniające stan bezpieczeństwa zbiorów oraz wskazywanie koniecznych zmian i uzupełnień w infrastrukturze zabezpieczeniowej, przeciwpożarowej i ochronie fizycznej muzeów.
- Organizację czy aktywny udział w konferencjach i seminariach w kraju i za granicą, skutkujący wypracowywaniem nowych metod i technik przydatnych w dziedzinie szeroko rozumianego bezpieczeństwa.
Szkolenia
Na podstawie szczegółowych programów, opracowanych przez Dział Metod i Technik Ochronnych przy współpracy z innymi jednostkami merytorycznymi Instytutu, NIMOZ cyklicznie przeprowadza szkolenia poświęcone takim tematom jak:
- ochrona fizyczna muzeów (pracownicy WSO, opiekunowie ekspozycji);
- projektowanie i instalowanie zabezpieczeń technicznych w muzeach (pracownicy techniczni muzeów i przedsiębiorców wykonujących prace w muzeach);
- dokumentacja organizacyjno-ochronna w muzeach i wybrane przepisy prawa (pracownicy muzeów);
- ochrona muzeów – seminarium (pracownicy muzeów skansenowskich, muzeów techniki i innych).
Aktualny wykaz prowadzonych szkoleń można znaleźć w zakładce Szkolenia
Publikacje
Cyklicznie lub w sytuacjach tego wymagających – doraźnie ukazujące się publikacje wydawane w ramach serii ABC – Szkolenia NIMOZ oraz serii Biblioteka NIMOZ. stanowią istotny materiał do prac edukacyjnych i organizacyjnych w muzeach, w zakresie dokumentacji, bezpiecznego udostępniania zbiorów i zabezpieczeń technicznych, bezpieczeństwa pożarowego.
Inne zadania statutowe oraz projekty zlecone istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa muzeów:
- opiniowanie oraz uzgadnianie projektów technicznych systemów zabezpieczenia zbiorów w muzeach i innych rodzajach obiektów. Szczegółowa analiza oraz wskazanie niezbędnych korekt do dokumentacji technicznej, w skali około 150-200 projektów rocznie jest zadaniem niezwykle ważnym w kontekście oddziaływania prewencyjnego w dziedzinie bezpieczeństwa.
- koordynację transportów dzieł sztuki, co wymaga szczególnej operatywności i dokładności oraz umiejętności współpracy z kilkoma instytucjami równocześnie (Muzeum, Policja, Straż Graniczna, itp.);
- prowadzenie z upoważnienia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wykazu muzeów i obiektów budowlanych, w których wymagane jest stosowanie systemu sygnalizacji pożarowej, wyznaczonych przez Generalnego Konserwatora Zabytków w uzgodnieniu z Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej. Zadanie to wymaga stałej, ścisłej współpracy z Biurem Rozpoznawania Zagrożeń Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej oraz Wojewódzkimi Konserwatorami Zabytków.
- sporządzanie corocznie raportu o stanie zabezpieczenia muzeów i innych jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Raport opracowywany jest na podstawie oceny przesyłanych przez muzea rocznych analiz stanu zabezpieczenia ochranianych przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne (SUFO), w tym wewnętrzne służby ochrony (WSO). Raport jest przedkładany Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
- zadania oraz projekty zlecone pracownikom Instytutu, których powodzenie może mieć istotny wpływ na podniesienie poziomu szeroko rozumianego bezpieczeństwa w muzeach czy obiektach zabytkowych lub sakralnych. W ostatnich latach chociażby, można wyszczególnić opracowanie raportu o stanie infrastruktury budowlanej zabezpieczeniowej w muzeach – pierwszego tego rodzaju badania i analizy w Polsce. Aktualne informacje o realizowanych projektach i zadaniach w tej dziedzinie można śledzić TUTAJ.
- Prace badawcze i rozwojowe realizowane z innymi instytucjami. Zaliczyć do tego typu przedsięwzięć można zaprojektowanie oraz zbudowanie, w ramach porozumienia o współpracy z Wojskową Akademią Techniczną, po przeprowadzeniu prac studialnych, prototypu liniowej czujki światłowodowej dedykowanej do ochrony indywidualnej trudnych w zabezpieczeniu zbiorów.
