Czym są licencje Creative Commons?
Licencje Creative Commons to licencje prawne, a zarazem proste narzędzia ułatwiające komunikację pomiędzy autorami udostępniającymi swoją twórczość, a odbiorcami chcącymi w sposób legalny tę twórczość wykorzystać. Licencje CC oferują zestaw różnego typu warunków licencyjnych, które w łatwy sposób przekazują zakres możliwego wykorzystania udostępnionego materiału nadal objętego majątkowym prawem autorskim, ale również informują o ograniczeniach w ich wykorzystaniu, nałożonych na te treści przez ich autora.
Na licencjach CC mogą być udostępniane wszystkie utwory, w przypadku których nadal obowiązuje majątkowe prawo autorskie, bez względu na to, czy mówimy tu na przykład o udostępnianiu przez instytucje tekstów sporządzonych przez pracowników i prezentowanych na stronie internetowej, czy o udostępnieniu odwzorowania dzieła sztuki nadal objętego ochroną prawnoautorską.
Czy korzystanie z licencji CC jest obowiązkowe?
Udostępnianie treści na licencjach CC nie jest obowiązkowe, jednak ich wykorzystanie pozwala twórcy na jednoznaczne zakomunikowanie zakresu możliwego wykorzystania udostępnionego utworu. O fakcie wykorzystania treści udostępnionych na licencjach CC nie trzeba nikogo informować, jednak należy każdorazowo wymienić autora oraz dostosować się do wskazanych przez niego warunków.
Podstawowe warunki licencji CC i ich oznaczenia:
- uznanie autorstwa (BY) - zobowiązuje nas do wskazania autora pierwowzoru utworu, który wykorzystujemy
- użycie niekomercyjne (NC) - informuje o możliwości wykorzystania udostępnionego utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych
- na tych samych warunkach (SA) - zobowiązuje nas do udostępnienia treści stworzonych przez nas z wykorzystaniem utworu udostępnionego z zastrzeżeniem tego warunku na dokładnie tej samej licencji, na której udostępniono utwór, który wykorzystaliśmy
- bez utworów zależnych (ND) - pozwala nam na wykorzystanie udostępnionego utworu dokładnie w takiej formie, w jakiej został on udostępniony i zabrania wprowadzenia dalszych zmian w jego formę czy treść
Licencje CC i ich oznaczenia:
Licencje CC to w praktyce różne kombinacje opisanych już warunków licencji. Wszystkie licencje CC zakładają poszanowanie osobistych praw autorskich (BY), jednak wybór pozostałych warunków, na podstawie których udostępniana będzie konkretny utwór, zależy już wyłącznie od twórcy (bądź innego posiadacza majątkowych praw autorskich do tego utworu, na przykład muzeum).
W praktyce, odbiorcy mają największą swobodę w wykorzystaniu materiału udostępnionego na licencji CC BY, gdzie jedynym warunkiem jest zamieszczenie informacji o autorze. Możliwe są następujące licencje:
- Uznanie autorstwa 4.0 (CC BY 4.0) - https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.pl
- Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 (CC BY SA 4.0) - https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl
- Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0 (CC BY NC 4.0) - https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl
- Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 4.0 (CC BY ND 4.0) - https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.pl
- Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 (CC BY NC SA 4.0) - https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl
- Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 4.0 (CC BY NC ND 4.0) - https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/deed.pl
W jaki sposób muzeum może udostępnić swoje zasoby na licencjach CC?
Można to zrobić na kilka sposobów. Najprostszym z nich jest zamieszczenie informacji o rodzaju licencji w formie tekstowej (wystarczy podać przy udostępnionym materiale skrócony zapis licencji, na przykład: CC BY 4.0). Informacje o wybranej licencji można również zamieścić w postaci graficznej, linku do treści licencji (na przykład: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/pl/legalcode) bądź jej podsumowania (czyli informacji w przystępny sposób informującej o warunkach udostępnienia, na przykład: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.pl), czy też zamieścić ją bezpośrednio w kodzie źródłowym strony, dzięki czemu informacja ta będzie również czytelna dla komputerów (na przykład: https://creativecommons.org/choose/results-one?license_code=by&jurisdiction=&version=4.0&lang=pl).
Jak oznaczyć utwory znajdujące się już w domenie publicznej?
Utwory należące już do domeny publicznej nie mogą być udostępnione na jakiejkolwiek licencji i mogą być wykorzystane w dowolny sposób. Creative Commons udostępnia jednak narzędzie do odpowiedniego oznaczenia tego typu utworów, jest nim znak domeny publicznej.
W przeciwieństwie do licencji CC, znak domeny publicznej nie jest licencją prawną, a jedynie informacją (możliwą do przekazania również za pomocą ustalonego symbolu graficznego), której umieszczenie przy utworach należących do domeny publicznej da możliwość osobom zainteresowanym ich wykorzystaniem na jednoznaczną identyfikację statusu prawnoautorskiego tych utworów.
Zobacz też
Oficjalna strona Creative Commons Polska
Formularz ułatwiający wybór licencji
https://creativecommons.org/choose/?lang=pl