Zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1606) instytucje prowadzące działalność artystyczną lub związaną z rozwijaniem zainteresowań przez małoletnich zobowiązane są do 15 sierpnia 2024 r. wprowadzić Standardy Ochrony Małoletnich (SOM).
Zakres podmiotów obowiązanych do wprowadzenia SOM obejmuje m.in. organizatorów działalności oświatowej, opiekuńczej, wychowawczej, resocjalizacyjnej, religijnej, artystycznej, medycznej, rekreacyjnej, sportowej lub związanej z rozwijaniem zainteresowań przez małoletnich (art. 22b ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (Dz. U. 2016 poz.862), dalej „ustawa”). Należy przyjąć, że muzea wpisują się w tak zdefiniowaną grupę, a zatem wymóg wprowadzenia SOM ich również dotyczy.
Z uwagi na specyfikę poszczególnych placówek muzealnych oraz zróżnicowanej oferty adresowanej do małoletnich nie jest możliwe opracowanie jednego wzorca SOM.
Należy przy tym mieć na uwadze, że zgodnie z ustawą, SOM powinny, w sposób dostosowany do charakteru i rodzaju placówki lub realizowanej działalności, określać w szczególności:
- zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem placówki lub organizatora, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich;
- zasady i procedurę podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego;
- procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz w przypadku instytucji, które posiadają takie uprawnienia, osoby odpowiedzialne za wszczynanie procedury Niebieskiej Karty;
- zasady przeglądu i aktualizacji standardów;
- zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu placówki lub organizatora do stosowania standardów, zasady przygotowania tego personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności;
- zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania;
- osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia;
- sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego.
W SOM należy określić także:
- wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między małoletnimi, a w szczególności zachowania niedozwolone;
- zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet;
- procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w sieci Internet oraz utrwalonymi w innej formie;
- zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia.
SOM należy wprowadzić zarządzeniem dyrektora muzeum, a następnie opublikować je na stronie internetowej muzeum oraz wywiesić w widocznym miejscu w siedzibie muzeum, w wersji pełnej oraz skróconej, przeznaczonej dla małoletnich.
Przed wdrożeniem SOM w placówce rekomendujemy zapoznanie się z ustawą (link).
Informacje uzupełniające:
- Przy Ministerstwie Sprawiedliwości został powołany Zespół do Spraw Ochrony Małoletnich, którego zadaniem jest m.in. opracowanie Wytycznych do Standardów Ochrony Małoletnich. Wytyczne opracowane przez Zespół można znaleźć pod tym linkiem.
Polecamy Państwa uwadze „Wprowadzenie do standardów ochrony dzieci”, które pomoże Państwu określić niezbędne elementy dokumentów (link).
- Zespół do Spraw Ochrony Małoletnich rekomenduje przeprowadzenie analizy ryzyka i dostosowanie SOM do zakresu i charakteru działalności konkretnej instytucji.
- Ustawa wprowadza obowiązek, aby przed nawiązaniem z osobą stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby do innej działalności związanej z wychowaniem małoletnich i ich edukacją, na pracodawcy lub innym organizatorze takiej działalności (muzea organizujące zajęcia) ciążyły obowiązki określone w art. 21 ust. 2-8 ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (Dz.U. z 2024 r. poz. 560), w tym uzyskania potwierdzenia o braku wpisu do Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym i Krajowego Rejestru Karnego.
Przykład SOM wprowadzonego przez instytucję kultury o charakterze interdyscyplinarnym:
Małopolski Instytut Kultury (link)
Przykłady SOM wprowadzonych przez muzea:
Muzeum Śląskie w Katowicach (link)
Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka (link)
Muzeum Podlaskie w Białymstoku (link)
Muzeum Dom Rodziny Pileckich (link)
Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum. Rezydencja Królów i Rzeczypospolitej (link)
Muzeum Narodowe w Lublinie (link)
Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie (link)
Muzeum Narodowe w Krakowie (link)
Muzeum Narodowe w Kielcach (link)
Muzeum Zamkowe w Sandomierzu (link)
Muzeum Narodowe w Gdańsku (link)
Zamek Królewski na Wawelu (link)