Prezentujemy założenia strategii współpracy międzynarodowej NIMOZ na lata 2013-2019 w związku z rozszerzeniem zakresu działalności Instytutu o aktywność na forach europejskich. Działalność międzynarodowa NIMOZ, analogicznie jak działalność prowadzona w Polsce, koncentruje się wokół gromadzenia i upowszechniania wiedzy o najnowszych standardach w muzealnictwie, oraz promocji dokonań i dorobku polskiego sektora muzealnego, ze szczególnym uwzględnieniem umożliwienia poszczególnym placówkom muzealnym bezpośredniego udziału w projektach międzynarodowych. Nadrzędną ideą strategii jest prowadzenie działań na zasadzie wymiany: informacji i wiedzy – we wszystkich zakresach działalności statutowej Instytutu. Proponowane działania zmierzają do poznawania i upowszechniania najnowszych trendów w światowym muzealnictwie na terenie Polski, a jednocześnie mają na celu aktywizację polskiego sektora muzealnego i promocję na arenie międzynarodowej najważniejszych polskich dokonań w tym zakresie, bądź inicjowania dyskusji na tematy szczególnie istotne z perspektywy naszego kraju.
Projekty te w założeniu powinny dążyć do realizacji celu określonego w Raporcie „Strategia Rozwoju Muzealnictwa”, opracowanego pod kierunkiem NIMOZ: celem Strategii jest uruchomienie i wsparcie merytoryczne procesu rozwoju muzeów, jako takich instytucji kultury pamięci, które kształtują polskie życie społeczne, kondycję moralną, kulturę intelektualną i artystyczną społeczeństwa, jego tożsamość wspólnotową, poziom wykształcenia i uwrażliwienia na wartości kultury humanistycznej.
Opisane poniżej cele szczegółowe strategii zawierają przykłady konkretnych działań realizowanych przez NIMOZ od końca 2013 roku.
Cele szczegółowe:
- Rozwój kompetencji polskiego sektora muzealnego poprzez wymianę know-how na arenie międzynarodowej i korzystanie z najnowszych rozwiązań organizacyjno-prawnych w zakresie muzealnictwa i roli muzeum we współczesnym świecie.
1.1. Wymiana know-how w obszarze muzealnictwa i ochrony zbiorów;
1.2. Upowszechnianie wiedzy o dobrych praktykach i rozwiązań nadających się do implementacji w Polsce;
1.3. Promocja dobrych praktyk w obszarze muzealnictwa i ochrony zbiorów w Polsce na arenie międzynarodowej.
Realizowane projekty w ramach celu szczegółowego 1:
- NIMOZ upowszechnia informacje o programach, projektach i ofertach współpracy międzynarodowej dla muzeów za pośrednictwem kanałów informacyjnych NIMOZ;
- NIMOZ pełni rolę punktu kontaktowego w Polsce ds. Europejskiej Nagrody Muzealnej Roku (EMYA), zajmuje się promocją konkursu i wspiera merytorycznie muzea kandydujące z Polski;
- Promuje na obszarze kraju także inne konkursy skierowane do sektora muzealnego (nagrody European Museum Academy, Europanostra itp.)
- Współorganizuje w Polsce konferencje międzynarodowe skierowane do środowiska muzealników (np. NODEM 2014)
- NIMOZ promuje udział ekspertów z Polski jako referentów podczas międzynarodowych konferencji o tematyce muzealnej (np. NEMO Annual Meeting 2015, 2016).
- Uwzględnienie silnego głosu państw Europy Środkowej w europejskiej i globalnej debacie nt. roli muzeów i kierunków ich rozwoju, poprzez aktywny udział NIMOZ w projektach badawczo-eksperckich.
2.1. Śledzenie najnowszych tendencji w obszarze muzealnictwa i zarządzania zbiorami publicznymi – czynny udział w międzynarodowej debacie w tym zakresie;
2.2. Budowa wizerunku NIMOZ na forum międzynarodowym jako instytucji kompetentnej, rzetelnej i wiarygodnej – podobnie jak w wymiarze krajowym – partnera w debacie nad rozwojem dziedzin związanych z muzeami i ochroną zbiorów.
Realizowane projekty w ramach celu szczegółowego 2:
- NIMOZ jest od 2014 roku członkiem stowarzyszonych NEMO (Network of European Museum Organisations) – sieci narodowych organizacji działających na rzecz rozwoju sektora muzealnego w Europie, angażuje się w debatę nt. kondycji sektora, uczestniczy w realizowanych przez NEMO projektach i warsztatach za każdym razem dbając o uwzględnienie uwarunkowań i potrzeb muzeów w Polsce i innych krajach naszego regionu. Dobre praktyki z Polski, na podstawie informacji dostarczanych przez NIMOZ, są również uwzględniane w publikacjach NEMO.
- NIMOZ od 2013 uczestniczy w pracach sieci eksperckiej ds. statystki muzealnej EGMUS (European Group on Museum Statistics), prezentuje dane dotyczące polskich muzeów (we współpracy z GUS), następnie poprzez porównywanie ich z informacjami przedstawianymi przez ekspertów z innych krajów europejskich, uczestnicy w procesie analizowania sytuacji i uwarunkowań sektora muzealnego w Europie i prognozowanie tendencji jego rozwoju w przyszłości. Doświadczenia z uczestnictwa w pracach grupy EGMUS są również wykorzystywane w projekcie Statystyka Muzealna, realizowanym przez NIMOZ dla muzeów polskich.
- Przedstawiciele NIMOZ są członkami Międzynarodowego komitetu ICOM ds. bezpieczeństwa w muzeach (ICOM International Committee on Museum Security), kontynuując współpracę jaką w tym zakresie realizował d. Ośrodek Ochrony Zbiorów Publicznych. NIMOZ aktywnie uczestniczy w pracach ICMS, dostarczając informacje nt. dobrych praktyk w zakresie bezpieczeństwa stosowanych w polskich muzeach oraz promując nowe rozwiązania w tej dziedzinie wdrażane w innych krajach.
- W swoich projektach, w tym związanych z digitalizacją, NIMOZ wdraża najnowsze rozwiązania technologiczne stosowane na świecie. W tym celu podpisane zostały umowy o współpracy m.in. z Collections Trust oraz Getty Research Institute. Aktualnie, we współpracy z ekspertami zewnętrznymi, trwa opracowywanie polskich wersji standardów.
- NIMOZ opiniuje, za pośrednictwem MKiDN, liczne dokumenty strategiczne o randze międzynarodowej dotyczące problematyki sektora muzealnego (m.in. dla Komisji Europejskiej, Rady Europy, UNESCO).
- NIMOZ prowadzi współpracę bilateralną z instytucjami europejskimi o podobnym profilu działalności, wymieniając doświadczenia i doskonaląc zakres swoich programów.
- Przedstawiciele NIMOZ realizuja, na zaproszenie MKiDN, a także Rady Europy i Komisji Europejskiej, szkolenia nt. doświadczeń polskiego sektora muzealnego dla specjalistów z krajów rozwijających się (m.in. z Gruzji i Ukrainy).
- NIMOZ przyjmuje wizyty studyjne ekspertów oraz stażystów, w tym muzealników, z innych krajów (m.in. Armenii, Gruzji, Macedonii, Mołdowy, Rumunii, Szwecji, Ukrainy), a także udziela informacji nt. polskiego sektora muzealnego zainteresowanym podmiotom z zagranicy (m.in. Finlandii, Litwy, Norwegii, Stanów Zjednoczonych, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Włoch).
- Budowa wizerunku Polski jako znaczącego państwa europejskiego z niezwykle bogatym i zróżnicowanym zasobem dziedzictwa (we współpracy z innymi instytucjami wyspecjalizowanymi w tym zakresie).
3.1. Ułatwianie polskim placówkom muzealnym nawiązywania kontaktów międzynarodowych;
3.2. Rozbudowa systemu monitoringu i wymiany informacji w zakresie poszukiwania zabytków skradzionych lub wywiezionych z Polski niezgodnie z prawem.
Realizowane projekty w ramach celu szczegółowego 3:
- NIMOZ prowadzi w imieniu MKiDN punkt kontaktowy ds. programów Heritage Plus oraz JHEP2 wspierających badania naukowe nad dziedzictwem kulturowym w ramach JPI: Cultural Heritage and Global Change współfinansowanego przez Komisję Europejską. W ramach programu Heritage Plus w 2014 przeprowadzony został konkurs, w chwili obecnej rozpoczęła się realizacja projektów, które otrzymały wsparcie. Wśród nich są 3 projekty z udziałem partnerów z Polski. W 2017 r. ogłoszone zostały dwa konkursy programu JHEP2.
- NIMOZ wspiera poszukiwanie w Polsce potencjalnych partnerów z sektora muzealnego do planowanych przedsięwzięć o charakterze międzynarodowym.
- Utrzymuje stałe kontakty z instytucjami i organizacjami międzynarodowymi (m.in. UNESCO, Interpol) w zakresie wymiany informacji i doświadczeń dotyczących przeciwdziałania i zwalczania przestępczości w obszarze zabytków i dzieł sztuki.
Dla potrzeb prowadzenia współpracy międzynarodowej Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów używa w języku angielskim nazwy National Institute for Museums and Public Collections.
Informacja o działalności NIMOZ w języku angielskim, w tym stosowane nazwy poszczególnych komórek organizacyjnych i projektów Instytutu dostępne są na stronie www.nim.gov.pl/en
***